12. Enclitics and Expressions

12. Enclitics and Expressions

1. Emphatic Enclitics 

These forms occur very frequently in conversational Telugu. Their function is to stress the importance of the word or a group of words immediately preceding them in sentences.

Ex.1  ఏ, (a suffix to to emphasize something)

కాకినాడలో తెలుగే మాట్లాడుతారు 

kA-ki-nA-Da-lO te-lu-gE mA-TlA-Du-tA-ru  

In Kakinada (people) indeed speak Telugu (not another language)

నేను అమెరికా ఒకసారే వెళ్లేను 

(nE-nu a-me-ri-kA o-ka sArE ve-LLE-nu)
(I America just one time went) 

I went to America just one time  (not more often)

Note. The same pattern holds to the forms ఇప్పుడే (ippuDE) and అప్పుడే  (appuDE). For example,

Ex 2. ఇప్పుడు , Ippu-Du = now, at this time, at the present time

ఇప్పుడే (ippuDE) = ippuDu + E = just now, at this particular moment, a few moments ago, not long ago

అప్పుడు (appuDu) = then, at that time

అప్పుడే!  (appuDE!) = appuDu + E = (1) at that very moment; soon after, not long afterward

అప్పుడే?  (appuDE?) = appuDu + E = (2) already?, so soon?

Notice the change in intonation between the last two cases. 

Ex 3. కూడా (kUDA) has inclusive force.

Frequently translatable as ‘also,’ and sometimes as ‘even,’ especially with negatives.

నేను కూడా అక్కడ ఉన్నాను (nE-nu kU-DA a-kka-Da u-nnA-nu) = I too was there.

అక్కడ ఒక్క చెట్టు కూడా లేదు  (a-kka-Da o-kka ce-TTu kUDA lE-du)  = (There a single tree even wasn't) = There wasn’t even a single tree there.

Ex 4. దగ్గర (da-gga-ra) = at, near, with (to indicate proximity, vicinity)

వాడు ఇంటి దగ్గర ఉన్నాడు (vA-Du iM-Ti da-gga-ra u-nnA-Du) =  (He home at existed) = He is at home

పుస్తకం ఆమె దగ్గర ఉంది (pu-sta-kaM A-me da-gga-ra uM-di) = (Book her with existed) = The book is with her.

Ex 5. అల్లా  a-llA, అంతా  aM-tA 
When this is added to a word stem as a suffix, it means “all throughout the period indicated by the word stem. 

రేపల్లా బిజీగానే ఉంటాను (rE-pa-llA bi-jI-gA-nE uM-TA-nu) =  (I) will be busy all day tomorrow.
రేపంతా బిజీగానే ఉంటాను (rE-paM-tA bi-jI-gA-nE uM-TA-nu) = (I) will be busy all day tomorrow

ఊరంతా వెతికేను (U-raM-tA ve-ti-kE-nu) =  (I) searched all over the town.

రాత్రల్లా మేలుకొనే ఉన్నాను  (rA-tra-llA mE-lu-ko-nE u-nnA-nu) = (I) was up all night. 

Ex 6. కొద్దీ  (ko-ddI)

వందలకొద్దీ (vaM-da-la-ko-ddI) = By the hundreds, many hundreds. 

Ex 7. తరబడి  (ta-ra-ba-Di) as a suffix, indicates pace of activity
ఏళ్ల తరబడి పరిస్థితి ఇలాగే ఉంది (ELLa ta-ra-ba-Di pa-ri-sthi-ti ilA-gE uM-di.) =  For many years the situation has been like this.

Ex 8.  బట్టి  (ba-TTi) as a suffix, indicated duration of action. 

వారం రోజులబట్టి జ్వరంగా ఉంది  (vA-raM rO-ju-la ba-TTi jvaraMgA uMdi) From a week feeling feverish.

Ex 9. లోగా /లోపుగా  (lO-gA, lO-pu-gA) = suffix used to convey "within a stated duration."

ఒక నెల లోగా  మీరు తెలుగు నేర్చుకోగలరు.  

(o-ka ne-la lO-gA mI-ru te-lu-gu nE-rcu-kO ga-la-ru.) = You will be able to learn Telugu within one month. 

ఒక గంటలో తయారయిపోతాను.  
(o-ka gaM-Ta-lO ta-yA-ra-yi-pO-tA-nu.) = I shall get ready within one hour

Ex 10. కొంచెం, కొద్దిగా, కొన్ని, కొందరు (koMcheM, koddigA, konni, koMdaru  marikoMche, marikoMdaru, bottigA) 

వారి గురించి కొంచెం చెప్పు  = Tell (me) a little bit about them.

నాకు కొంచెం తెలుగు వచ్చు (nAku koMcheM telugu vacchu) =  I know little bit Telugu

బల్లమీద కొన్ని పుస్తకాలూ ఉన్నాయి 
(balla mIda konni pustakAlu unnAyi) = There are some books on the table.

కొంచెం నీళ్లు తెచ్చిపెట్టు 
(koMcheM nILlu tecchipeTTu) =  (Please) Bring some water.

కొంచెం పక్కకి జరుగు 
(koMcheM pakkaki jaragaMDi = (Please) Move to the side a little.

కొంచెం పక్కకి జరుగుతారా? 
(koMcheM pakkaki jarugutArA?)  = Will you (please)  move to the side a little?

నాకు తెలుగు బాగా రాదు 
(nAku telugu bAgA rAdu)  =  I do not know Telugu well.

నాకు తెలుగు బొత్తిగా రాదు (nAku telugu bottigA rAdu)  =  I do not know Telugu at all. 

Ex. 11. ఎవరో, ఏదో, ఎందుకో (evarO, EdO, eMdukO) 

ఆఫీసులో ఎవరు ఉన్నారు? = Who is in the office?

ఆఫీసులో ఎవరో ఉన్నారు! = There is someone in the office!

ఆఫీసులో ఎవరూ  లేరు. = (In office whoever not present) = There is no one in the office.

బల్ల మీద ఎదో ఉంది = (Table on something exists) = There is something on the table.

Ex 12. ఎవరితో?, ఎవరెవరితో? (evaritO?, evarevaritO?) 

ఎవరితో? = with who? (who referring to one person)

ఎవరెవరితో? = with who? (who  referring to different people)

Ex 13. ఏమి? ఏవేమి?  ఏవి? ఏవేవి?

ఎవరికి ఏమి కావాలో ఇప్పుడే చెప్పాలి! evariki Emi kAvAlO ippuDE cheppAli  = who wants what, tell right now.

ఎవరెవరికి ఎవేమి కావాలో ఇప్పుడే చెప్పాలి! evariki EvEvi kAvAlO ippuDE cheppAli   = whosoever wants whatsoever, tell right now

Ex 14. ఎవరు? ఎప్పుడు? ఎవరెవరు? ఎప్పుడెప్పుడు? 

అక్కడ ఎవరు ఉన్నారు? 
(a-kka-Da e-va-ru u-nnA-ru?) = Who is/was/were there? (one or various people, indefinite)

అక్కడ ఎవరెవరు ఉన్నారు? 
(a-kka-Da e-va-re-va-ru u-nnA-ru? ) = Who are/were there? (referring to various people)

కాకినాడ వెళ్లే బండి ఎప్పుడు ఉంది? (kAkinADa veLLE baMDi eppuDu unnAdi?) When do (we) have the Kakinada-bound vehicle?

కాకినాడ వెళ్లే బండి ఎప్పుడు వస్తుంది? = When does/will the Kakinada-bound vehicle come?

కాకినాడ  వెళ్లే బస్సులు ఎప్పుడెప్పుడు ఉన్నాయి? kAkinADa veLLE bassulu eppuDeppuDu unnAyi = When do you/we have Kakinada bound buses (asking for the various departure times of the buses).

Ex 15. వేరొక, ఇంకొక, వేరొకరు, ఇంకొకరు (vEroka, iMkoka, vErokaru, iMkokakru) 

వేరొక  = another, one more of another sort

ఇంకొక = another, one more of the same sort

వేరొకరు = another person, one more person

ఇంకొకరు = another person, a different person

ఎక్కడా లేదు  = It is nowhere

ఎవరో ఒకరు  = someone or other

ఎదో ఒకటి   = something or other

ఎక్కడో ఒక చోట  = at some place or other

అప్పుడు  = then

అప్పుడప్పుడు  = now and then

నెల  = month

నెలనెలా  = every month

Ex 16. సరే, (sarE)

సరే  = OK

కొంచెమైనా సరే   = even a little bit

ఎక్కడైనా సరే   = wherever

ఎవరైనా సరే   = whoever

ఏదైనా సరే   = whatever

2.       Vocabulary

ఏ?   = which?  

ఏది? = which one?

ఏమిటి? = what?

ఎప్పుడు? = when?

ఎందుకు? = why?

ఎలా? = how? 

ఎలాగ?  = how?          
ఎక్కడ?  = where?

ఎవరు? = who? 

ఎవరు వారు? = who is there?

ఎందుకంటే  = since, because 

వరకు   = until

అయినప్పటికీ  = although

అయితే  = if

వాడు   = he (familiar) 

అతను  = he (unfamiliar or respectful)

అది  = she (familiar) or it 

ఆమె  = she (unfamiliar or respectful)

వారు  = they 

వారు  = he, she (respectful, respectful)

వీరు  = these people or  he/she  (respectful)

వీరు  = these people 

3. Transfer to Vibhaktulu (This needs editing)

The next three should go into Cases (Vibhaktulu)

లో (lO) = in

వాడు షాపులో లేడు (vA-Du shA-pu-lO  lE-Du) = He in shop not =  He is not in the shop. 

వరకు (va-ra-ku) = up to, until

రేపటి వరకు ఇక్కడే ఉంటాను (rE-pa-Ti va-ra-ku I-kka-DE uM-TA-nu) = Tomorrow until here I will be =  I will be here until tomorrow

ఈ పేజీ వరకు చదివేను (I pE-jI va-ra-ku ca-di-vE-nu) = I read upto this page.

నుండి  nuM-Di, since, from

కాకినాడ నుండి కాశీ చాలా దూరం 

kA-I-nA-Da nuM-Di kA-SI cA-la dU-raM, Kasi is very far from Kakinada.

ఎప్పటి నుండి ఇక్కడ ఉన్నావు? e-ppa-Ti nuM-Di I-kka-Da u-nnA-vu, Since when have you been here?

ఎక్కడనుండి వస్తున్నావు  e-kka-Da nuM-Di va-stu-nnA-vu? From where are you coming?